woensdag 28 februari 2007

Standhouden Tussen Makaslang En Kapasi


Winston Jessurun, voorzitter van DA91 en van het presidium van Alternatief 1 (A1), likt zijn wonden na de ‘lafhartige' aanval door Nieuw Suriname. Maar de scheuring heeft A1 meer goed dan slecht gedaan, zegt hij. Het Front en Bouterse vormen een moeilijk te doorbreken ‘symbiose'. Toch wil A1 alles op alles zetten om het internationaal aangezicht van Suriname te herstellen. "Je moet in feite beginnen bij de basis: de mens."


Tekst Iwan Brave/dWTFoto Hijn Bijnen - de Ware Tijd van 24 maart 2005


Jessurun wil er niet te veel woorden meer aan vuil maken, aan de openlijke, persoonlijke aanval van de Radjen Nannan Panday. "Ik heb tegen mijn vrouw gezegd: als je de politiek ingaat, dan vertelt men altijd lelijke dingen over je, waar of onwaar. Wapen je ertegen. Maar om nu aan je privéleven te komen, je gezin te belasteren, waardoor het ook je vrouw en kinderen raakt, dan doet het .-.pijn. En als men liegt dan doet het nog meer pijn. Maar we hebben heel wat stormen overwonnen."
Volgens Jessurun heeft het uittreden van Nieuw Suriname de A1 meer goed dan slecht gedaan. De partij van de gebroeders Nannan Panday zou altijd al een beetje moeilijk hebben gezeten bij bepaalde delen van de achterban van de andere partners. Jessurun kreeg regelmatig van mensen persoonlijk te horen dat ze om die reden niet op A1 zouden stemmen. "Alles komt nu weer terug", zegt hij. Hij kreeg ook steunbetuiging van politieke opponenten uit ‘alle hoeken'. Nieuw Suriname heeft zich politiek ‘compleet uitgeschakeld', weet hij. "Het komt vooral door de lafhartige wijze. Als men het uitsluitend over de boeg van de positionering van Nieuw Suriname had gegooid, dan had het de A1 nog enige schade kunnen berokkenen omdat zo'n argument nog enige oprechtheid uitstraalt."
Maar dit is niet eerste wat ter tafel komt. Het is Jessurun die het gesprek direct op koers plaatst met een recente anekdote. Op straat vroeg een kennis hem: "Wat hebben we aan een eerlijke president die zijn kinderen geen eten geeft? Is het niet beter een president te hebben die steelt maar wel zijn kinderen te eten geeft?" Dit onderstreept volgens hem dat veel Surinaamse kiezers bitter zijn en het spoor bijster. "Ik heb anders geen andere verklaring voor dat de VVV en de NDP nog aanhang hebben, afgaand op de ervaring met deze mensen en de consequenties daarvan voor het land. Anders hebben we een probleem met de interpretatie van hun aanhang. Als we een goed bestaan hadden, dan was het nog te begrijpen. Maar gezien de chaos en financiële verdoemenis is het onbegrijpelijk."

Idol hungry
Zijn broer Rudy, die psycholoog is, verklaart dit fenomeen als ‘idol-hungry'. "Dat zou een verklaring kunnen zijn voor de aanhang van deze twee partijen", licht Jessurun toe. "Het gaat om mensen die zelf niet zo'n sterk ego hebben en daarom graag geleid willen worden." Maar dat er zo velen hunkeren naar een idool, wijt hij aan het ‘falend beleid' van het Nieuw Front. "We hebben binnen het Gestructureerd Samenwerkingverband – waarbij iedereen en alles aangesloten was – kans gezien in 1997-1998 ruim 100.000 mensen in verzet te brengen tegen het financiële wanbeleid van de regering-Wijdenbosch, met als lichtpunt het naar voren schuiven van een interim-regering met Telting als president en Jharap als vice-president.
In die troebele situatie heeft Wijdenbosch de verkiezingen met een jaar vervroegd. Op het moment van bekendmaking daarvan, waren zij van de oude politiek niet meer te vinden voor het idee. Zo erg zelfs dat ze sindsdien geen enkele vergadering meer van het Gestructureerd Samenwerkingsverband hebben bezocht." Het woord ‘verraad' neemt hij niet in de mond, maar het spreekt voor zich. "Toen de kiezers het Nieuw Front weer een mandaat hadden gegeven, hebben ze het gezamenlijk uitgangspunt verlaten en zijn hun eigen dingen gaan doen. Een toonbeeld van de arrogantie van macht. Wie bleef achter? Het teleurgestelde volk, bitter en verpauperd."
Jessurun wijst erop dat het Front in 1987 van de 51 zetels er 41 behaalde – een dikke absolute meerderheid – en 33 zetels in 2000 – op één na wederom een tweederde meerderheid. En nu vraagt het Front weer een mandaat om het karwei ‘af te maken'. "Hoeveel willen ze dan hebben om inderdaad uit te voeren van wat ze niet hebben afgemaakt?" vraagt Jessurun zich in gemoede af over de gemiste kansen met zo'n riante meerderheid het land naar je hand te zetten. "De kiezer gaat nu maar zijn heil elders zoeken. Dat een aanzienlijk deel van jongeren, die niet geconfronteerd zijn met de jaren '80 en eind jaren '90, naar andere politieke partijen of combinaties gaat van krachten die we steeds hebben afgewezen, is de schuld van het Front."
Jessurun wil niets over horen dat het ook een financieel vraagstuk is.
Volgens hem is er geen enkele regering geweest met ‘zoveel mogelijkheden' en ‘steun uit het buitenland'. Maar als je blijft vasthouden aan partijpolitiek en niet aan maatregelen die genomen moeten worden, dan kom je niet verder." De voorzitter van het A1-presidium, wijst op het verziekte investeringsklimaat dat in stand wordt gehouden. In 1994 werd de eerste Investeringswet geconcipieerd. Dat het daarbij bleef, lag volgens Jessurun destijds aan een ‘conflict' tussen de Ministeries van Financiën en van Handel en Industrie – "dus tussen NPS en VHP". Dan volgt in 2001-2002 weer een concept-Investeringswet die in ‘grote vaart' wordt besproken en een ‘hoop onduidelijkheden' bevatte. "Daarom heb ik me uit protest onthouden van stemming. Nu hoor je bij monde van de minister van Financiën dat de investeringswet niet deugt en worden dure consultants in de arm genomen om het werk dunnetjes over te doen. Hadden ze zich dat niet eerder kunnen bedenken." Volgens Jessurun rennen de meeste investeerders ‘gillend' weg. "Ik kan je verhalen en voorbeelden vertellen, maar dan praten we morgen nog. Je komt als investeerder geen stap verder door het bureaucratisch gedoe."

Niet luisteren
Jessurun stelt dat je overigens voor geld bestemd voor productiedoeleinden op de kapitaalmarkt terecht kan. Daarnaast moet er flink worden geïnvesteerd in infrastructuur, onderwijs en gezondheidszorg, want dat is de basis voor een gezond volk om te produceren. "Maar deze regering wil sparen, en is het een volgende regering die dan het geld weer opmaakt." Tegelijkertijd dient men te participeren door middel van aandelen in de exploitatie van de grondstoffen. Overigens is Jessurun van mening dat Suriname de goudsector zelfstandig tot ontwikkeling kan brengen. Het is voordeliger om buitenlandse deskundigen te betalen die een mijn voor je opzetten, waarvan de opbrengst geheel aan jou toekomt.
Al deze zaken worden door DA91 aangekaart in de Nationale Assemblee. "Maar als iets van de oppositie komt, wil men niet luisteren", zegt Jessurun. Uit gesprekken met toppers uit de coalitie, blijkt dat het binnen het Front nogal aan wereldkundigheid schort. Ook bepaalde partijvoorzitters komen er niet genadig van af. Hij geeft tal van voorbeelden. Sommige liever ‘off the record'. "Bepaalde dingen wil je niet zo in pers gooien die je met elkaar in de wandelgangen bespreekt, dat kan pas als ze ook in de vergadering aan de orde komen. Sommige ministers hebben totaal geen idee om welke schaalverhoudingen het in de wereld gaat, omdat ze zo gefixeerd zijn op de enge partijbelangen."

Staatsgarantie
Regelmatig kloppen buitenlandse investeerders bij Jessurun aan omdat ze eenvoudig weg geen gewillig oor bij de regering vinden. Zoals die ene consultant uit Hong Kong, die ten tijde van herinlijving door China met 170 miljoen dollar te leen liep tegen een staatsgarantie, een looptijd van 20 jaar en een zeer milde rente van 5 procent. Het geld moest coute-que-coute weg uit Hong Kong. Via Jessurun werd het aan Suriname aangeboden. "Ik heb het aan Rodgers doorgespeeld; er is uiteindelijk niets mee gebeurd."
En dan die miljardair uit Hong Kong die interesse had getoond om honorair consulair voor Suriname te zijn. Een investeerder met aanzien. "Als hij ergens investeerde, dan gingen anderen er achteraan", vertelt Jessurun. "Hij wilde elk feasable project in Suriname financieren tegen een 30-70-verhouding. Dit was ter sprake ten tijde van de regering-Venetiaan I en regering- Wijdenbosch. Bij deze regering is het weer ter sprake gekomen. Maar men heeft er geen oren naar. Een partijgenoot werd benoemd. En dat ‘killed' het land."
Ook in het plan West-Suriname had er voor Suriname veel meer ingezeten. "De man komt met zijn private-jet uit Pittsburg", vertelt Jessurun over de president van Alcoa. "Dan blijkt de immigratiedienst van Zanderij hiervan niet op de hoogte. Er moet eerst een brief van BUZA komen dat ze binnen mogen. Hoewel ze lang moesten wachten, komen ze alsnog met een aanbieding om 4 miljard dollar in Suriname te investeren, want in de VS is een wet die geïnvesteerd geld vrij stelt van belasting. Terwijl onze regering talmt zijn de Amerikanen ook tegelijkertijd bezig in IJsland waar er wel beslissingen worden genomen. Dat heb ik toen in het parlement aangekaart. In 2004, twee jaren later, komt er eindelijk een MOU." Inmiddels is besloten door Alcoa een smelterij in IJsland op te zetten, ook komt er een smelterij in Trinidad. "Het is maar de vraag of smelterij in West-Suriname er nog komt, want veel zal afhangen van ontwikkelingen op de wereldmarkt", zegt Jessurun. "Die traineringen, bureaucratie en ondeskundigheid maken dat we keer op keer de boot missen."

Twee uitersten
Jessurun spreekt over het Nieuw Front en de NDP van een ‘symbiose', die moeilijk te doorbreken is. "Het Front houdt Bouterse in stand en gebruikt hem om de mensen te bewegen om op hun te stemmen, waarbij Bouterse wordt afgeschilderd als een gevaar. Zonder Bouterse zou er geen Front zijn." Jessurun haalt een andere broer aan – Arti van Trefpunt 2000 – die een vergelijking maakt met de ‘makkaslang en de kapassi' die samen in één hol leven, waarbij de kapassi het hol graaft. "Alternatieven die zich opmaken hebben het moeilijk zich daartussen overeind te houden, omdat we ons – ook de media – focussen op deze twee uitersten", aldus Jessurun.
Intussen holt Suriname sociaal-economisch achteruit. In 1967 – volgens de ‘laatste officiële' cijfers – verdienden we 1 miljard Amerikaanse dollars. Nu, 37 jaar later, verdienen we met zijn allen 1,1 miljard dollar. Jessurun: "In al die jaren zijn we geen stap vooruit gekomen. Als we de geldontwaarding erop loslaten, dan verdienden we in 1967 zes miljard dollar. We zijn erop achteruitgegaan ondanks de verdragsmiddelen, de garantiemiddelen en alle andere donormiddelen die zijn opgegaan, alles bij elkaar zo'n vier miljard dollar."
Maar hoe valt dit te doorbreken dan te door breken? Jessurun: "Je moet in feite beginnen bij de basis: de mens. Daarbij moeten we de vraag stellen: waar willen we naartoe. Ons onderwijs moet naar een topniveau op basis van de ontwikkelingsdoelen. Willen we aan landbouw doen, dan moet er op zijn minst een landbouwhogeschool zijn. We hebben niet eens lage landbouwschool. Willen we de dienstverlenende kant op, dan moeten we ons onderwijs daarop afstemmen en zorgen dat we qua landbouw zelfvoorzienend zijn."
Maar ook het huidige politieke bestel moet op de helling. Op grond daarvan heeft A1 ook een concept-grondwet geschreven met ‘betere machtsverhouding' tussen wetgevende en uitvoerende macht, een ceremoniële president en een uitvoerende minister-president die verantwoording verschuldigd is aan het parlement. Nu hebben we een executieve president – naar het Amerikaans voorbeeld – maar zonder dat we onze president rechtstreeks kiezen. Ook het huidige aantal van zestien ministeries moet drastisch omlaag door middel van ‘clustering', waardoor je onder meer krijgt een ministerie van Welzijn (nu Volksgezondheid, Arbeid en Sociale Zaken), een ministerie van Productie (nu NH, HI en LVV) een ministerie van Opbouw, Verkeer en Waterstaat (nu OW en TCT). Ook Regionale Ontwikkelingen en Binnenlandse Zaken dienen te worden samengevoegd.

Leven en dood
Ondertussen is de NDP weer in opmars. Onbegrijpelijk voor Jessurun. "Bouterse had in 1980 tot 1987 absolute regeringmacht en kon beslissen over leven en dood, wat hij ook deed. Hij kreeg van de Nederlandse regering een half miljard tot zijn beschikking, meer dan welke regering ook. Wie geeft mij nu de garantie dat hij nu met weinig geld en een absolute oppositie iets zal kunnen betekenen. Je kan alleen slagen met leiderschap, visie en contacten in wereld."
Dat laatste kan Bouterse in elk geval naar fluiten, nu de VS duidelijk hebben gemaakt geen banden te zullen onderhouden met regering ‘geleid door een veroordeelde drugscrimineel'.
Wat vindt Jesserun van deze ‘inmenging' van binnenlandse aangelegenheden? "Als land mag ik zeggen met wie ik hand in hand wil lopen. We maken ons allemaal op als moraalverdediger. In een goede democratie zonder etnische en maatschappelijke kloven had zo'n Amerikaanse uitspraak niet gehoeven. Maar dat is bij ons niet het geval, met name als we kijken naar de rechtsstaat die nog steeds niet is hersteld. Je hoort mensen roepen: ‘Isolement of niet; Des for pres, neks no fout'. Maar de VS zeggen bij voorbaat dat álles fout is. Het is natuurlijk niet leuk voor Suriname, net als bij de 100-procentcontrole. Maar we hebben er zelf een puinhoop van gemaakt. We moeten het herstellen. Daarom is A1 er; voor het herstellen van het aangezicht van Suriname in de wereld."