Arnold Kruisland van de NPS-kandidatenlijst, Ronald Hooghart niet erop. Duldt de NPS geen interne schreeuwlelijken meer? Volgens Kruisland is het tijd voor verjonging. Wel zal de NPS ‘inboeten aan vuurkracht'. Maar Hooghart moet zijn ‘stem van de massa' niet overdrijven. "De praktijk leert dat het geen enkele garantie is voor een politieke functie." Het antwoord op ‘neks no fout' barst los op 25 mei.
Tekst Iwan Brave/de Ware Tijd van 7 april 2005 - foto Dagblad Suriname
Als we ons maandag bij Kruisland aanmelden binnen in de fractiekamer van de NPS in de Nationale Assemblée, is zijn stem te horen op ‘Radio 10'. Een uur eerder was hij al te horen op ‘ABC Actueel'. "Man of the day," zegt een medewerker lachend. "Natuurlijk vinden mensen het jammer," vertelt hij als we ons inmiddels bevinden in de aangename vergaderruimte ‘bestemd voor de regering', zoals op de deur staat. "Ze zeggen dat het een saaie Assemblée wordt. ‘Wie gaat nu de oppositie van repliek dienen?' vragen ze me. ‘Wie gaat kritiek leveren op eigen collega's en ministers en wie gaat het voor ons opnemen?' Anderen zijn ook gewoon teleurgesteld."
Is het dan ook juist niet bedoeld om u intern de mond te snoeren?
"Nee zeker niet. Het is tijd voor verjonging. Anders had ik wel campagne gevoerd, maar ik voel niet die behoefte. Ik zou er wel moeite mee hebben gehad als ik vervangen zou worden wegens niet goed functioneren. Men is zelfs bezorgd om de vuurkracht van de NPS. De voorzitter zei zelfs bij het doornemen van de kandidatenlijst dat hij Hooghart zag als de vervangende spits voor mij."
Maar nu liggen beide spitsen eruit.
"Het heeft echt niet gelegen aan de voorzitter. Er waren afdelingsvoorzitters die het er niet over eens waren dat Hooghart kandidaat werd. Hij zou niet passen binnen de structuren van de NPS. Venetiaan dacht ze nog over de streep te trekken. Toen kwamen de argumenten over de uitlatingen van Hooghart op partijgenoten. ‘Als hij het nu al doet, hoe dan straks?' werd er gezegd. En het zijn alleen de afdelingsvoorzitters die mogen stemmen in het congres. Maar ik geef toe dat de NPS behoorlijk aan vuurkracht zal inboeten."
Is dat niet te veel macht voor afdelingsvoorzitters?
"Die macht hebben zij niet zomaar. Zij moeten door de onderafdelingen – ook wel de kernen genoemd – het mandaat hebben om de standpunten van die afdelingen kenbaar te maken. In de statuten is vastgelegd hoeveel leden een afdelingsbestuur moet hebben. Dan stuurt het hoofdbestuur een verkiezingscommissie. Hierdoor worden onderonsjes en machtsconcentraties voorkomen. Alles wat het afdelingsbestuur beslist, moet een uitvloeisel zijn van die kernen. Waterdicht is het nooit. Er kunnen zich calamiteiten voordoen. Zoals de affaire van Trefpunt 2000, waarbij afdelingsbesturen zichzelf hebben aangevuld, zonder de afdelingen te kennen. Het is geen volmaakte democratie, maar nog altijd veel beter dan een voorzitter die alle beslissingen neemt, of een hoofdbestuur. De partij neemt nooit beslissingen als er geen consensus is. Dat is sinds Jopie Pengel zo. Bij Ronald Venetiaan zeer zeker. Hij heeft duidelijk gezegd eerst anderen over de streep te moeten trekken ten aan zien van Hooghart. Toch bleven dezelfde afdelingsvoorzitters het bezwaar hebben dat zijn uitlatingen niet door de beugel kunnen."
Als slechts drie afdelingsvoorzitters tegen zijn, is er dan geen spanningsveld met het democratisch beginsel van de ruime meerderheid?
"Dat werkt niet bij een democratische partij. Je krijgt verschillende kampen. Je krijgt ze dan niet allemaal in beweging om propaganda te voeren. Het is het hoofdbestuur dat bepaalde beslissingen kan doordrukken. Meestal worden die geaccepteerd. Ik heb wel in de tijd van Jopie Pengel meegemaakt dat hij zei: ‘De plaatsen één, twee, drie en vier beslis ik'. Dat heeft Venetiaan voor Paramaribo in 2000 ook gedaan, maar bij deze verkiezingen niet. Hij heeft het volledig overgelaten aan het congres; ook zijn positie."
Maar Hooghart is toch de stem van de massa?
"De ervaring die ik heb sinds Pengel voorzitter was van de Moederbond, is dat als het ging om conflicten tussen arbeidsveld en de regering, Pengel nooit zijn politieke macht heeft kunnen aanwenden. De eis dat politiek en vakbond gescheiden dienen te worden, was de directe aanleiding voor de strijd van Eddy Bruma om C'47 op te richten. Pengel heeft toen afscheid genomen van de Moederbond. Maar toen Bruma voorzitter was van zowel de PNR als C'47 heette het plotseling: ‘politiek kan je niet onderscheiden van vakbeweging'. Maar in de praktijk is gebleken dat het Surinaamse volk dit toch anders ziet. Want Bruma heeft nooit de kiesdeler gehaald, pas nadat de SDP niet meedeed; toen is de kiesdeler gaan zakken. Fred Derby kwam ermee weg, mede door het beleid van Imro Grep als voorzitter bij de Moederbond na de dood van Daal. Toen zijn de meeste bonden overgegaan naar C'47. Derby ging de verkiezingen in als SPA maar haalde nauwelijks 800 stemmen. Dus vér onder de kiesdrempel. Ander voorbeeld is Frank Playfair; hij ging de verkiezingen in onder DP maar haalde nauwelijks 200 stemmen, ondanks de prachtige CAO's die hij afsloot voor onder meer de Paranam Werknemersbond. Al die gezinnen zouden zeker goed moeten zijn voor zo'n 2.000 stemmen. Dus als Hooghart zegt dat hij de massa achter zich heeft en het grootste aantal werknemers vertegenwoordigt, is dat geen enkele garantie dat er voor hem een politieke functie in zit."
Oudste NPS'ers
De 68-jarige Kruisland is in tijd van lidmaatschap de ‘oudste NPS'er'. Negentien was hij, toen Pengel hem persoonlijk binnenhaalde. "Ik behoorde tot de jongeren van toen," zegt hij niet zonder enige trots. Hij werd tweede man in het werkkabinet van premier Pengel en zijn persoonlijk secretaris ‘tijdens en na kantooruren'. "Ik bleef één van zijn getrouwen tot zijn dood. Bij zijn begrafenis was ik één van de slippendragers. In ‘de Vrije Stem' werd vermeld dat ik in zijn testament voorkwam." Kruislands stem schakelt over van trots naar ernstig. "Maar Pengel is als een arme man gestorven; net als de oude Iding Soemita. Hij leefde gewoon van zijn salaris en van zijn inkomsten als uitgever van ‘Nieuw Suriname'. Toen hij minister-president af was, had hij geen inkomsten. Zijn huis in de Nickeriestraat heeft hij met veel moeite afgebouwd. Hij heeft er een hypotheek opgenomen. Een jaar later stierf hij en liet géén inkomsten en géén pensioen achter. Ook Jules Sedney heb ik bij de bushalte zien staan bij de Van Idsingastraat. Ik zie het nog zo voor me, met een papaya in een plastic zak."
Deze aangrijpende beelden waren voor Kruisland reden tijdens Venetiaan-I het initiatiefvoorstel in te dienen voor pensioen van parlementariërs en ministers. Hij noemt nog twee andere verdiensten. Het wetsvoorstel dat iemand die een misdrijf pleegt met een vuurwapen, minimaal vijf jaar krijgt. Maar dit voorstel ging letterlijk in vlammen op tijdens de verwoestende brand van de DNA in 1996. In 2000 diende hij ‘direct' een voorstel in voor het heractiveren van het enquêterecht voor het parlement. "Dan kan het parlement zelfstandig onderzoek verrichten naar zaken zoals de Decembermoorden en corruptieschandalen," zegt Kruisland, die voorzitter is van de commissie anti- corruptiewet. Hij heeft er alles aangedaan voor openbare behandeling van het wetsvoorstel, dat al anderhalf jaar ligt te wachten op afronding. "Dat waren twee zaken die ik graag afgerond had gezien. Ik heb ook de indruk dat het kwam door een stukje onwil."
"We hadden beslist dat er een interimregering zou komen voor de resterende periode om orde op zaken te stellen voor beslissingen van financiële aard, waarvoor niemand verantwoordelijkheid zou dragen. Dan zou André Telting worden aangesteld als president en Eddy Jharap als vice-president. We zouden dus die vijf jaar vervolmaken. Maar Jules Wijdenbosch heeft die weg afgesneden door vervroegde verkiezingen uit te schrijven, terwijl die motie voor zijn afzetting al was aangenomen. Toen we een meerderheid zochten voor de grondwettelijke eis voor het instellen van een president en vice- president, heeft de oppositie verstek laten gaan. Toen hebben we gezegd: het wordt gewoon een politieke kwestie en de partij of combinatie met de meerderheid vormt de regering."
Waarom kwam er in 2000 geen presidentskoppel in de geest van het Gestructureerd Samenwerkingsverband?
"Mijn commentaar was altijd dat Telting niet zou passen in een politiek kabinet. Het presidentschap bij de Centrale Bank is zijn ‘pakkie aan'. En niet onterecht, want samen met Humphrey Hildenberg heeft hij wonderen verricht."
Hoe verklaart u het mogelijk dat Desi Bouterse nog altijd populair is?
"Wij hebben de militaire coup van '80 gehad. Nederland gaf toen als cadeau een half miljard gulden, zonder enige voorwaarde, zonder enig degelijk plan. Dat terwijl er vanaf 1975 vreselijke botsingen waren over simpele financieringen. Nederland heeft in feite de staatsgreep niet veroordeeld maar beloond. Dus Bouterse kon doen wat geen enkele burgerregering kon doen. Totdat hij op zijn beurt in botsing kwam met Nederland over de besteding, en zijn grootste stommiteit was december 1982.
Toen kwam het verzet en kregen we in 1987 weer een burgerregering. Nederland heeft het Front toen beloofd: ‘als je wint, draaien we de kraan weer open'. Ik weet nog dat Jagernath Lachmon riep: ‘We gaan naar de Noordzee op 25 mei om ons geld te halen'. Toen was ineens de eis dat Bouterse terug moest naar het kamp. Daar kwam maar geen schot in. Intussen was alles finaal kapot, al het goud was ‘geswapt', geen deviezen en buitenlandse schulden. De militairen hebben hiervan gebruik gemaakt en in 1990 de telefooncoup gepleegd. Ik heb voor het eerst in mijn leven gehuild dat een regering zo makkelijk opzij werd gezet; gewoon door opbellen.
Toen is het Venetiaan-I gelukt Bouterse toch terug in het kamp te krijgen en nog kregen we geen Nederlandse hulp. We hebben gewoon nooit die ondersteuning gehad om die ontwikkeling voor het volk te brengen. Bouterse en de zijnen hebben daarvan in 1996 weer gebruik gemaakt. Maar het allerergste is dat de jeugd in aanraking is gekomen met de drugscriminaliteit en daarbij heeft kunnen ervaren dat Bouterse nationaal en internationaal de godfather is. Bouterse is in feite arrogant in zijn optreden; door te stellen ‘neks no fout', maakt dat een niet te verwaarlozen deel van de jeugd denkt dat je geld kan verdienen zonder hard werken of legale inspanning."
Waarom blijft het antwoord uit van Nieuw Front op deze slogan?
"Omdat we nog niet hierop hebben ingespeeld. We beginnen op 25 april met onze eerste massameeting. Dat gaat dan door tot twee dagen vóór de verkiezingen."
Wat wordt het?
"Het moment dat je een regering krijgt van Wijdenbosch of Bouterse, dan zal de koers binnen drie maanden sky-high zijn. Omdat iedereen die een valutarekening heeft, zich gaat indekken. De prijzen in de winkels zullen ook fors omhoog gaan, want de winkeliers zullen zich met dubbele marges moeten indekken om geen verliezen te lijden. Sinds de jaren '80 is er niet meer zoveel gebouwd als nu: er zijn heel wat hypothecaire schulden. Heel wat werken zullen worden gestaakt. Vooral omdat de VS en bevriende landen zeggen: ‘forget it'."
Dit antwoord past goed bij het verwijt dat het Front bewust Bouterse als het grote kwaad in stand houdt?
"De oppositionele partijen hebben de politieke fout gemaakt door nooit hun pijlen op Bouterse of Wijdenbosch te hebben gericht, maar op het Front. Dat komt dan ook uit in de peilingen. Niet het A1 of de UPS is gaan groeien, maar juist de NDP. Een keer zei Sital van PVF tegen me: ‘Eigenlijk zijn wij gek. Constant schelden wij het Front uit en het is de NDP die er beter van wordt en wij gaan achteruit. Vandaar."
